Jak dobrać najlepsze sąsiedztwo dla roślin sadowniczych?

Rośliny rosnące w przyjaznym otoczeniu są zdrowe i piękne bez pomocy oprysków. Poznaj zasadę dobrego sąsiedztwa w ogrodzie!

Dobre sąsiedztwo roślin to podstawowa forma ochrony przed chorobami i szkodnikami, wykorzystywana w ogrodnictwie ekologicznym, którego podstawowym założeniem jest świadoma rezygnacja z chemicznych oprysków. Krzewy i drzewa ozdobne otoczone przyjaznymi gatunkami, dbają o siebie nawzajem. Nie rywalizują o swobodny dostęp do światła, wody oraz składników odżywczych, ale współdzielą zasoby. W rezultacie wspólnie tworzą ekosystem, w którym każda roślina ma zapewnione jednakowo korzystne warunki rozwoju.

Jak zapewnić roślinom dobre sąsiedztwo?

Dbaj, by obok siebie nie rosły rośliny o identycznych wymaganiach: glebowych, siedliskowych. Dzięki temu unikniesz sytuacji, kiedy jeden gatunek zaczyna dominować nad pozostałymi. Przykładem są rośliny lubiące kwaśne podłoże, których nigdy nie powinieneś sadzić na tej samej rabacie, lub w jednej donicy. Innym: krzewy, które by zdrowo rosnąć, potrzebują odpowiednio dużo wolnej przestrzeni. Bez niej, szybko dosięgną sąsiadów, a następnie wymuszą na nich rywalizację o dostęp do zasobów niezbędnych do przeżycia. W konsekwencji wyrządzą krzywdę sobie i roślinom dookoła. By wrócić do dawnej kondycji i odzyskać naturalny pokrój będą wymagały wzmożonej pielęgnacji, a to z kolei oznacza większą ilość pracy w ogrodzie.

Czym skutkuje złe sąsiedztwo roślin uprawianych w ogrodzie?

Rośliny rosnące w nieodpowiednim sąsiedztwie, pozbawione są ochrony przed patogenami chorobotwórczymi — grzybami, bakteriami, pasożytami, które, by przetrwać, potrzebują dwóch żywicieli. Najpopularniejsze choroby roślin, które pojawiają się w następstwie złamania zasady „dobrego sąsiedztwa” to: rdza wejmutkowo-porzeczkowa, rdza porzeczkowo-turzycowa, rdza gruszy.

1. Rdza wejmutkowo-porzeczkowa atakuje liście czarnej porzeczki i pędy sosny pięcioigielnych. Głównie wejmutki, nieco rzadziej – ościstej, himalajskiej, drobnokwiatowej.
   

   Jak dochodzi do porażenia? Zarodniki grzyba Cronartium ribicola wydostają się ze zgrubień na pędach sosen. Przenoszone przez wiatr, osadzają się na liściach porzeczek. W ten sam sposób zarodniki tworzące się na krzewie dokonują zakażenia igieł sosny, skąd grzybnia przenosi się na pędy.

   Jak objawia się choroba? U krzewu porzeczki zarodniki grzyba osiadają na spodzie liści. Z wierzchu ich barwa zmienia się z naturalnej na żółtą, która z czasem, wraz z rozwojem choroby, przechodzi w brunatną. U sosen skupiska grzyba w pierwszej kolejności zajmują gałęzie, gdzie formują wrzecionowate zgrubienia o długości kilkunastu centymetrów. W tych miejscach powstają, widoczne gołym okiem, pęcherzykowate skupiska zarodników. Jeśli dotrą do pędu głównego, z dużym prawdopodobieństwem doprowadzą do obumarcia drzewa.

   Jak zapobiegać pojawieniu się choroby? Nie uprawiać krzewu porzeczek w sąsiedztwie sosen pięcioigielnych, żywiciela pośredniego patogenu Cronartium ribicola wywołującego chorobę.

   Jak zapobiegać rozwojowi choroby? Krzewy porzeczek należy opryskiwać kilka razy w sezonie (przed i po kwitnieniu, a także po zakończonych zbiorach) preparatami przygotowanymi z bylicy piołunu. Alternatywnym rozwiązaniem jest uprawa tej rośliny w okolicy czarnej porzeczki. U sosen konieczne jest usunięcie porażonych pędów. By zabieg przeprowadzić precyzyjnie, bez szkody dla już uszkodzonego drzewa, wykorzystaj sekator spalinowy. Sprawną i komfortową pracę zapewnia m.in.: uchwyt z funkcją kierunku cięcia pod każdym kątem — nawet od góry. Możesz go dowolnie zmieniać w trakcie pracy: z pionowego na poziomy i odwrotnie w zależności od kierunku wzrostu pędów. Jeśli zarodniki grzyba pojawiły się na pędzie głównym, wytnij je ostrym nożem – usuń chorą część kory aż do zdrowej, białej tkanki. Ranę opatrz przy pomocy maści ogrodniczej z dodatkiem środka grzybobójczego, która szybko zregeneruje uszkodzoną korę.

   Zasada „dobrego sąsiedztwa” chroni rośliny przed patogenami chorobotwórczymi, które mogą doprowadzić do ich nieodwracalnego uszkodzenia

   

   Źródło: www.fotolia.pl

2. Rdza porzeczkowo-turzycowa (agrestu) atakuje liście krzewów: agrestu i porzeczki.
   

   Jak dochodzi do porażenia?  Stadia ogniskowe pojawiają się równocześnie na liściach agrestu i porzeczki, po czym, przenoszone przez wiatr, osiadają na turzycach. Na trawach patogen utrzymuje się przez całą jesień oraz zimę. Wiosną grzyb atakuje swoich pierwotnych żywicieli – krzewy owocowe.

   Jak objawia się choroba? U krzewów owocowych – agrestu, porzeczki – dokonuje uszkodzeń całej rośliny. Liście pokrywają się żółtymi, lekko wypukłymi plamami. Po drugiej stronie, na blaszce liściowej, pojawiają się żółto-pomarańczowe naroślą. Podobnie wyglądają szypułki kwiatowe, ogonki liściowe i owoce.

   Jak zapobiegać pojawieniu się choroby? Nie uprawiać krzewów agrestu i porzeczek w sąsiedztwie turzycy, która pełni funkcję żywiciela pośredniego patogenu wywołującego chorobę.

   Jak zapobiegać rozwojowi choroby? W sytuacji, kiedy w minionych latach zaatakowała krzewy, należy zapobiegawczo opryskiwać rośliny preparatem bogatym w mankozeb — substancję czynną hamującą funkcję oddechowe patogenu chorobotwórczego i uniemożliwiająca kiełkowanie zarodników. To szczególnie ważne w przypadku upraw agrestu i porzeczek w ogrodzie otoczonym przez podmokłe łąki, gdzie gęsto rosną turzyce.

3. Rdza gruszy atakuje pędy jałowca sabińskiego i liście gruszy.
   

   Jak dochodzi do porażenia? Wiosną zarodniki grzyba Gymnosporangium sabinae uwalniają się z pędów jałowca i atakują, rozwijające się w tym okresie, liście gruszy. Jesienią, przenoszone wiatrem, na powrót osiadają na gałązki krzewu.

   Jak objawia się choroba? U gruszy, zarodniki grzyba formują skupiska na spodach liści, które tracą zarówno naturalną barwę, jak i właściwą sobie strukturę. Pokrywają się jaskrawoczerwonymi plamami, stają się grube i sztywne. Choroba rzadko dosięga owoców. Tym samym nie wpływa na jakość i obfitość zbiorów. U jałowców choroba atakuje gałązki. Grzyb w pierwszej fazie rozwoju przyjmuje postać małych poduszeczek, w kolejnych – powiększa się do formy łatwo zauważalnego stożku. Kora w obrębie nienaturalnych narośli pęka, natomiast wyżej położone pędy brązowieją i obumierają.

   Jak zapobiegać pojawieniu się choroby? Nie uprawiać gruszy w pobliżu jałowca sabińskiego, który jest żywicielem pośrednim patogenu wywołującego chorobę. To rozwiązanie najlepsze, ale dosyć kłopotliwe ze względu na ogromną popularność jałowców jako roślin ozdobnych, a także odległości, jakie mogą pokonać zarodniki patogenu — od kilkuset metrów do nawet kilku kilometrów! Usunięcie krzewów z tak dużego obszaru jest praktycznie niemożliwe. Z tego względu warto wykorzystać inne wyjście — wybierać odmiany gruszy niewrażliwych na Gymnosporangium sabinae: Paryżankę, Bere Hardy, Lukasówkę.

   Jak zapobiegać rozwojowi choroby? Gruszę należy opryskiwać co najmniej kilka razy w trakcie okresu wegetacyjnego przy pomocy preparatów zawierających triazole — środki o działaniu układowym do stosowania zapobiegawczego i interwencyjnego w ochronie roślin sadowniczych przed chorobami grzybowymi. To znaczy: od fazy różowego pąka do zakończenia kwitnienia, co 2 tygodnie (maksymalnie do 30 dni po opadnięciu ostatnich płatków kwiatowych).

   Ogrodnictwo ekologiczne to odpowiedzialność za zdrowy wzrost roślin bez użycia sztucznych środków ochrony. Jedyne, co chroni je przed patogenami chorobotwórczymi, to świadoma pielęgnacja, u której podstaw leży zasada „dobrego sąsiedztwa”. Przestrzegając jej, dbasz zarówno o naturalnie piękny ogród, jak i udane plony.