Odmiany jabłoni idealne do sadu i odporne na parcha

Parch to choroba atakująca jabłonie, która stanowi poważne wyzwanie dla sadowników. Warto wybierać odmiany, które są na nią odporne. Dodatkowo zalecane jest stosowanie środków ochrony roślin. Warto zaznaczyć, że odmiany jabłoni odporne na daną chorobę, wyróżniają się długim okresem przechowywania. Które z nich wybrać do własnego sadu?

Znaczenia wyboru odpowiednich odmian jabłoni

Według wykonanych w roku 2019 przez Krajowy Związek Grup Producentów „Narodowych badań konsumpcji warzyw i owoców” jabłka są najczęściej spożywanymi owocami w Polsce. Aby zapewnić ich bogate zbiory, należy zapobiegać i zwalczać choroby zagrażające jabłoniom. Istotne jest również, aby wybierać te odmiany drzew, które odznaczają się wysoką odpornością parcha. Należą do nich m.in. Novamac, Odra czy Sawa.

Warto zauważyć, że wspomniane odmiany nie wymagają częstego stosowania zabiegów z użyciem chemicznych preparatów, co sprawia, że uprawa jest bardziej przyjazna dla środowiska. Charakteryzują się doskonałym smakiem, co stanowi ich niewątpliwą wartość handlową. Mimo pozoru, że odmiany te mogą wydawać się droższe od tradycyjnych, rozpowszechnienie sadzonek pochodzących z polskich szkółek sprawia, że są one stosunkowo niedrogie.

Czym jest parch jabłoni i jak zapobiec tej chorobie?

Parch jabłoni to choroba wywołana przez grzyb Venturia inaequalis. Powoduje obniżenie jakości plonów i osłabienie całych drzew, ponieważ silnie porażone liście zmniejszają zdolność roślin do fotosyntezy. Zakażenie parchem najczęściej występuje wiosną. Na liściach pojawiają się wówczas oliwkowe plamy pokryte nalotem grzybni i zarodników. Znamiona z czasem brązowieją. Zainfekowane liście i owoce jabłoni opadają zbyt wcześnie.

Venturia inaequalis przechodzi przez skomplikowany cykl rozwojowy, który rozpoczyna się od przetrwalników zimujących w opadłych liściach jabłoni. Na wiosnę, przy odpowiedniej wilgotności i temperaturze powyżej 10°C, grzyb wytwarza zarodniki pierwotne (askospory), które są rozprzestrzeniane przez wiatr i deszcz na młode liście, a także pędy jabłoni. Po zainfekowaniu nowych organów rośliny rozwija się struktura grzybni i powstają zarodniki wtórne (konidia), które zakażają kolejne części jabłoni w ciągu sezonu wegetacyjnego. 

Jak zapobiec parchowi jabłoni? Zalecane jest regularne cięcie prześwietlające, umożliwiające dobrą cyrkulację powietrza oraz usuwanie opadłych liści wraz z porażonymi gałęziami i pędami. Należy również przy sadzeniu roślin unikać stanowisk wilgotnych i w pobliżu miejsc, gdzie może często występować mgła. Czasem konieczne jest wykonywanie oprysków za pomocą fungicydów lub z wykorzystaniem mocznika i skrzypu polnego. Zabiegi wykonuje się zapobiegawczo albo w sytuacji, gdy wystąpią już pierwsze objawy zakażenia parchem. Najlepiej co 14 dni.

Lista odmian jabłoni odpornych na parcha

Deserowa Rajka była jedną z pierwszych odmian jabłoni odpornych na parcha. Wymaga ona przerzedzania zawiązków podczas uprawy oraz stosowania dolistnego nawożenia wapniem. Dobrze rośnie i owocuje na podkładkach karłowych i półkarłowych. Wśród innych odmian jabłoni wyróżniających się dodatkowo wysokim plonowaniem są Free Redstar i Melfree.

Należą do nich również:

• francuska Florina,
• polskie Egeria, Odra, Sawa i Medea,
• amerykańskie Liberty,
• kanadyjska Novamac,
• czeskie Topaz i Rubinola.

Melfree i Free Redstar

Melfree jest wytrzymała na mróz i średnio podatna na zarazę ogniową. Dojrzewa w drugiej połowie września. Ma skórkę zielonożółtą, suchą z lekkim nalotem woskowym, pokrytą ciemnoczerwonym, jednolitym, paskowanym rumieńcem. Odmiana ta nadaje się do ekologicznej produkcji owoców oraz na soki.

Z kolei Free Redstar ma owoce w kształcie baryłkowatym i są karbowane. Mają one średnią, a czasem dużą wielkość. Ich skórka jest gładka, błyszcząca z ciemnokarminowym rumieńcem i ciemniejszymi paskowaniami. Ta odmiana osiąga dojrzałość w drugiej połowie września. Można ją przechowywać ok. 4 miesiące, ale owoce stracą kwaskowaty posmak.

Liberty i Novamac

Liberty powstała jako krzyżówka odmian Macoun i Purdue 54-12, co miało na celu uzyskanie wyjątkowej odporności na choroby takie jak parch jabłoni, zaraza ogniowa oraz rdza cedrowo-jabłoniowa. Jej owoce są od średniej do dużej wielkości, o jaskrawej, głęboko różanej barwie. Mają chrupką, białą miąższ o lekko kwaskowatym smaku

Odmiana Novamac wyglądem i smakiem przypomina odmianę Macintosh. Można ją uprawiać w rejonach chłodniejszych, na stanowiskach bezwietrznych. Jej jabłka dojrzewają nieco wcześniej niż McIntosh. Smaki mają do siebie zbliżone. Owoce Novamac są średniej wielkości, mają jasnozielone tło pokryte do 70% czerwonymi pasami. Miąższ jest chrupiący, delikatny i drobnoziarnisty. Idealna odmiana do przetworów.

Rubinola i Florina

Rubinola daje jabłka duże, pokryte czerwonym rumieńcem, lekko spłaszczone, soczyste i bardzo smaczne. Osiągają one dojrzałość w połowie września lub na początku października. Odmiana ta wymaga stosowania cięcia odnawiającego oraz odpowiedniego formowania koron. Powinno się ją sadzić na podkładkach karłowych.

Florina to odmiana deserowa odporna na mróz i wiele chorób. Jej skórka ma kolor czerwony z pręgowatym, rumieńcem, a miąższ jest żółty i soczysty. Wymaga ona przerzedzania zawiązków oraz cięcia prześwietlającego. Podobnie jak w przypadku Rubinoli – zalecane jest sadzenie Floriny na podkładkach karłowych.

Odra, Egeria i Sawa

Odra jest odmianą, która tworzy średnie lub duże owoce. Charakteryzują się gładką, zieloną i suchą skórką z purpurowobrązowym rumieńcem. Dojrzałość osiąga w drugiej połowie września 

Egeria to mieszaniec jabłoni Lobo i Redspur Delicious o średnich owocach i skórce gładkiej, zielonkawożółtej, z ciemnym brązowawym, rumieńcem. Dojrzewa podobnie jak Odra, czyli w połowie września. Jej okres przechowywania ograniczony jest występowaniem oparzeliny powierzchniowej.

W przypadku Sawy smak jest kwaskowaty. Odmiana jest odporna na wspomnianą wcześniej zarazę ogniową. Skórka Sawy ma jaskrawokarminowy, rumieniec a owoce są duże o kulisto-stożkowym kształcie. Osiągają one dojrzałość połowie września. Ten rodzaj wymaga cięcia odmładzającego.

Narzędzia i sprzęt ogrodniczy do uprawy jabłoni

Uprawa jabłoni wymaga odpowiedniego zestawu narzędzi i akcesoriów. Najważniejsze to solidne sekatory, które służą do przycinania drzew, co jest kluczowe dla zachowania ich kształtu. Umożliwiają dokładne cięcie, minimalizując ryzyko infekcji. Równie ważne są opryskiwacze, które pozwalają na efektywne aplikowanie środków ochrony roślin, niezbędnych do walki z chorobami i szkodnikami.

Warto zaopatrzyć się również w m.in.:

• piły do przycinania grubych konarów,
• nożyce do skracania pędów, drobniejszych gałązek oraz młodszych drzewek owocowych, 
• podkrzesywarki do cięcia wysokich partii drzew i najwyżej usytuowanych gałęzi. 

Dodatkowo do pracy w sadzie niezbędne są łopaty do sadzenia nowych drzew i glebogryzarki, które służą do obróbki gleby. Dla zapewnienia optymalnego wzrostu i plonowania konieczne są również systemy nawadniające, które pomagają utrzymać odpowiedni poziom wilgotności gleby, zwłaszcza w okresach suszy. W celu wsparcia młodych drzewek stosuje się różnego rodzaju podpory i paliki, które stabilizują rośliny podczas ich wzrostu. Dodatkową ochronę dla przydomowych drzew owocowych zapewnia stosowanie siatek ochronnych.

BIBLIOGRAFIA

1. Danelski W., Głos H. Kruczyńska D. E., Lisek J., Piotrowski W., Rozpara E., Rutkowski K. P., Sekrecka M., Tartanus M., Wójcik P. 2023. Metody ekologicznej uprawy jabłoni.